топ мшелеріні сабаты зерттеу барысында оушыларды оу дерісін зерделеу масаты
Баяндама: «Мерсердің зерттеуіне сәйкес, диалогтік оқыту барысындағы зерттеушілік әңгіменің тиімділігі туралы»
Ищем педагогов в команду «Инфоурок»
Описание презентации по отдельным слайдам:
«Үш тілді – мемлекеттік тіл, орыс тілі және ағылшын тілін меңгергеніміз өте дұрыс. Соның ішінде біздің мемлекеттік тіл қатар келе жатыр. Біз осылай үш тұғырлы тілді қолдансақ, түбінде жолымыз ашық болады» Н.Ә. Назарбаев
Ағылшын тілін үйретудегі мұғалімнің негізгі мақсаты әртүрлі әдістерді пайдалана отырып оқушылардың тілін дамыту, сөйлеу, жазу іскерліктерін арттыру. Тіл дамыту жолдарын дұрыс ұйымдастыру оқушылардың ойлау қабілетін, сауаттылығын арттырудың негізгі жолы. Бұл мәселе ағылшын тілі пәніне де тікелей байланысты. Осы саладағы пәннің негізгі мақсаты мектеп оқушыларын шетел тілінде сөйлеп, жаза білетін дәрежеге жеткізу. Осы жолда мұғалімнің шығармашылық белсенділігі, іскерлігі үлкен көрініс табады. Мұғалім сабақтың әр минутын тиімді және дұрыс пайдаланғанда ғана көздеген нәтижеге жетеді. Бұл нәтижеге жету үшін мұғалім тіл дамыту жұмыстарын өз деңгейінде ұйымдастыра білуі керек. Оны қандай тиімді жолдармен жүргізуге болады?
Осының ішінен ең басты орын алатыны – мәтінмен жұмыс. Мәтінмен жұмыс жүргізу барысында қойылатын басты талаптар: → берілген материалды түсініп оқу. →сөздің, әрбір сөз тіркесінің беретін мағынасын, грамматикалық тұлғасын түсінуі. →ағылшын тіліне тән дыбыстарды дұрыс айтқызу; Мәтінмен жұмыстың түрлері: 1 Мәтінді өзгертіп баяндату. 2 Мәтіннен іріктеліп алынған сөздерге морфологиялық талдаулар жасата отырып, түбірлес сөздерді анықтату. 3 Тілді жақсы білетін оқушылар үшін белгілі бір сөйлемнің құрамындағы сөздерді синонимдермен алмастыруды тапсыруға болады. 4Мәтіннің құрамындағы сөйлемдердің ретін алмастыра отырып, ауыстырылған сөйлемдерді орын, орнына қою арқылы әңгіме құрастыру. 5 Берілген мәтінге сүйене отырып диалог құрастыру.
Мерсердің зерттеуіне сәйкес, әңгімелесу оқушылардың оқуының ажырамас бөлшегі болып табылады және әңгімелесудің үш түрін сипаттаған болатын. Оқуда қолданылатын әңгімелесу түрлері: →әңгіме-дебат, →кумулятивті әңгіме, →зерттеушілік әңгіме. Мерсердің айтуынша, ұжымдық түсінумен білім беруге қол жеткізу аясындағы табысты талқылауларда әңгімелесудің зерттеушілік түрі басымдыққа ие болады. Зерттеушілік әңгіме жүргізілу үстінде: 1) әркім ақылға қонымды мәлімет ұсынады; 2)әркімнің идеясы пайдалы ретінде бағаланғанымен, мұқият бағалау жүргізіледі; 3) қатысушылар бірбіріне сұрақ қояды; 4)қатысушылар сұрақ қояды және айтқандарын дәлелдейді, осылайша әңгіме де дәлелдеме «көрінеді»; 5)топтағы қатысушылар келісімге жетуге тырысады (олар келісімге келуі де, келмеуі де мүмкін, ең бастысы – келісімге ұмтылу)
Диалогтік оқыту кезінде Мерсер мен Литлтонның пайымдауынша, оқушының пәнге деген қызығушылығы артады, оның білім деңгейінің өсуіне әсер етеді, берілген тақырыпты тереңірек түсінуге мүмкіндік береді. Барнс(1976) пен Мерсердің айтуынша, зерттеушілік әңгіме мұғалімдердің оқушыларды әңгімеге тарту кезінде дамыту қажет болып табылатын әңгіменің түрі. Зерттеушілік әңгіме барысында оқушылар өз сыныптастарымен шағын топтарда жұмыс істейді. Оларда ортақ проблема болады, бұл мәселе бойынша бірлескен түсінік қалыптасады.Идеялармен пікір алмасып, бір-бірінің идеяларын талқылайды, баға береді, ұжымдық біліммен түсінікті қалыптастырады. Басқаша айтқанда, оқушылар бірге ойланады. Оқушылар зерттеушілік әңгімеге тартылғанда, өз ойларын дауыстап айтады, болжамдар ұсынып талқылайды. Осындай сценарий бойынша оқушылар бірін-бірі тыңдап өз жауаптарын талдайды. Бұлай жұмыс істеген оқушылардың дәлелдері пікір алмасудың нәтижесі болып табылады.
Зерттеушілік әңгімені қолданудың нәтижесінде: →ынтымақтастық пен серіктестікті тудырды; →оқушылар бір-бірінің ойымен де есептесуге ұмтылды; →бірте – бірте қызыға, сабаққа белсенділік танытады; →жұмыс барысында пікір алмасып, ой бөлісіп, ортақ шешім қабылдап үйренді; →сыни тұрғыда ойлауы қалыптаса түсті; →бір-бірін оқытты, сұрақтар қойып, жауап берді; →бір–біріне ұсыныс–пікірлерін айтып, толықтырды, бағалады; →Топ ішінде пікірлескенде, талқылағанда деңгейі орташа оқушылар да бос отырмады; →Өзара оқыту арқылы дарынды балалар өз кластастарына көмектесті
Коучинг сессия жоспары
Дарынды ж?не талантты балаларды? к?шбасшылы?ын аны?тау жіне ба?алау. Lesson study ?дісі
М??алімге арнал?ан н?с?аулы? (I(ілгері) де?гей)) екінші басылым,
М??алімге арнал?ан н?с?аулы? (IІ(орта) де?гей)) екінші басылым,
Lesson study н?с?аулы?ы
3. Коммуникативті бейімдеу;
О?ушыларды зерттей алады;
Саба? б?лімдері, уа?ыты
Эпиграф: «Б?ла? к?рсе? – к?зін аш» Ма?ал
Коучингке кіргендегі сауалнама:
?немі зерттеу ж?ргізесіз бе?
2. «Мені? мы?ты жа?тарым»
«к?к?ністер салаты» бойынша топ?а б?лу.(с?біз, ас?аба?, капуста, сарымса?, банан, б?рыш)
?рт?рлі дерекк?здер ар?ылы Lesson Study т?сілімен танысу.
жа?а т?сілді? тиімділігін к?рсететін
о?ушыны? о?уы туралы деректер жинауды к?здейді.
Lesson Study дегеніміз не?
Коучинг сессия жоспары
Дарынды және талантты балалардың көшбасшылығын анықтау жіне бағалау. Lesson study әдісі
Мұғалімге арналған нұсқаулық (I(ілгері) деңгей)) екінші басылым,
Мұғалімге арналған нұсқаулық (IІ(орта) деңгей)) екінші басылым,
Lesson study нұсқаулығы
1. Дарынды оқушының ақыл-ойының, эмоционалдық және әлеуметтік дамуы мен ерекшеліктерінің өзіндік ашылу деңгейі мен өлшемін ескеру;
2. Жан-жақты ақпараттандыру;
3. Коммуникативті бейімдеу;
4.Дарынды оқушының шығармашылық бағытының ашылуына, дамуына, қоршаған ортаға өзін-өзі жарнамалауына көмек көрсету жолдары;
Нақты мақсат қоя алады
Оқушыларды зерттей алады;
Бағалауды практикада қолдана алады;
Lesson study әдісі бойынша топтастыру немесе презентация жасай алады.
SMART негізінде мақсат қоя білу;
Lesson Study тәсілімен «сабақты зерттеу» немесе «сабақты зерделеу» үдерісін іске асыру;
Бағалаудың түрлерін қолдану.
Түрлі-түсті қағаздар, маркер, желім, қайшы, стикер, степлер, көкөністер суреттері, моделдері, кері байланыс парағы.
Сабақ бөлімдері, уақыты
Коуч пен қатысушы мұғалімдердің іс-әрекеті
Эпиграф: «Бұлақ көрсең – көзін аш» Мақал
Коучингке кіргендегі сауалнама:
Оқушыларды қалай зерттейсіз?
Үнемі зерттеу жүргізесіз бе?
Осы зерттеу тәсілі қаншалықты тиімді?
Сергіту сәті: 1. Физминутка(Шоқ қыздар)
2. «Менің мықты жақтарым»
Әркімге өзінің оқушыларға үлгі болатындай, оқушыларының бойына сол қасиеттерін сіңіргісі келетін, мықты жақтарын сипаттау ұсынылады. Өзін-өзі жарнамалау нәтижесінде әрбір кіші топ бірге жұмыс істеу арқасында бойына жақсы қасиеттерді жинаған жеке тұлға портретін жасайды.
«көкөністер салаты» бойынша топқа бөлу.(сәбіз, асқабақ, капуста, сарымсақ, банан, бұрыш)
Қатысушы мұғалімдерден оқу мақсаттарын қалай қоятыны сұралады. Мақсат кімге қойылады?
SMART негізінде мақсат қою туралы таныстырылым
Әр топ SMART негізінде мақсат қояды. (Дарынды және талантты балаларға байланысты) Оны сағат тілінің бағытымен келесі топқа жібереді. Топтар мақсаттың дұрыстығын бағалайды.
«Бағдаршам» әдісі бойынша қатысушылар айтылған пікірлерге өз ойларын білдіреді: «Жасыл»-келісемін, «Сары»-кейбіріне келісемін, кейбіріне келіспеймін, «Қызыл»-мүлде келіспеймін
«Мағынаны тану» Lesson study әдісі.
Әртүрлі дереккөздер арқылы Lesson Study тәсілімен танысу.
Lesson Study мұғалімдерді оқыту және олардың тәжірибесін дамытудағы ынтымақтастық тәсілі болып табылады және де іс-әрекеттегі зерттеу сияқты бірқатар циклдерді қамтиды. Lesson Study-де ең бастысы «сабақты зерттеу» немесе «сабақты зерделеу» үдерісі болып табылады. Бұл үдеріс барысында оқу сапасын арттыру үшін белгілі бір тәсілді қалай дамытуға болатындығын анықтау мақсатында бір топ мұғалім бірлесіп оқушылардың оқу үдерісін
зерделейді. Lesson Study-дің түйінді сипаты креативтілік және ғылыми дәлдік болып табылады. Креативтілікті оқытудың жаңа тәсілдерін әзірлеу мақсатында бірлесе жұмыс істейтін мұғалімдердің істерінен көруге болады, ал ғылыми дәлдік
жаңа тәсілдің тиімділігін көрсететін
оқушының оқуы туралы деректер жинауды көздейді.
Lesson Study топтамасынан кейін (ереже бойынша үш немесе одан көп сабақ) топ оқыту тәсілі мен оқу бағдарламаларына енгізілетін және көпшілікке таратылатын өзгерістерді келіседі.
Lesson Study дегеніміз не?
Оны не үшін пайдалануға болады?
Оны өткізудің кезеңдері қандай?
Кітапшаны қорғау.Спикер таңдалып, ұжым алдында қорғайды
2 жұлдыз, бір тілек әдісі бойынша
«Көкөністер салаты» арқылы топқа бөлу.(салатқа қажетті көкөністер бір топқа отырады)
Бағалау ( өздері, сағат тілі бағытымен келесі топтар)
Бағалау критерийлері бойынша бағалау
Жұмысты жасауға кімдер қатысты?
Кім жұмыстың қандай бөлігін жасады?
Жұмысқа қатыспағандар болды ма?
Кімнің қандай қабілеті бар екен?
1. Топқа берілген 10 ұпайды топ мүшелеріне қалай бөлер едіңіздер?
2. Топтағы көшбасшылық кімге тиесілі деп ойлайсыздар?
Тест на грамотность: Технарь вы или гуманитарий?
Из какой страны вы душой?
Помнишь, что ели в Советском Союзе?
Тест на смекалку, в котором вы вряд ли наберете 8 правильных ответов, если ваш IQ ниже среднего
Сможете ли вы набрать 10/10 баллов в нашем тесте на общие знания?
Пройдете ли вы тест на психопата?
Умеете ли вы готовить? Сложный кулинарный Блиц-тест ресторатора Ивана Шишкина
Докажите свою высокоинтеллектуальность, набрав в нашем тесте на общие знания 13/13
Тест по советским фильмам: Кто из актеров сказал эти известные всем слова?
Сможете ли вы узнать 20 людей, определивших ход истории?
Непростой тест на общие знания: Пройдете его хотя бы на 7/10?
Тест на сленг СССР, который вы завалите, если не жили в то время
Сможете ли вы пройти тест для разведчиков?
Сможете ответить на вопросы на общие знания, в которых стыдно сделать ошибку?
Тест на знание всего на свете: Осилите его на все 100%?
Не заглядывая в Гугл, сможете ответить хотя бы на половину вопросов этого теста?
Всего 2% людей могут назвать ВСЕ столицы этих европейских стран. Часть 2
Тест на эрудицию: Ваш IQ высок, как Эверест, если вы сможете набрать 80%!
Ваш учитель географии зря ставил вам «5», если вы не сможете ответить правильно хотя бы на 70%
Сможете ли вы пройти этот IQ тест без единой ошибки?
Подписывайтесь на наши странички! Обязательно делитесь с друзьями! Впереди много новых интересных тестов! Ежедневные добавления! Страницы: Яндекс Дзен, ВКонтакте, Одноклассники, Facebook
Популярные тесты
Тест на грамотность: Технарь вы или гуманитарий?
Из какой страны вы душой?
Помнишь, что ели в Советском Союзе?
Тест на смекалку, в котором вы вряд ли наберете 8 правильных ответов, если ваш IQ ниже среднего
Сможете ли вы набрать 10/10 баллов в нашем тесте на общие знания?
Пройдете ли вы тест на психопата?
Умеете ли вы готовить? Сложный кулинарный Блиц-тест ресторатора Ивана Шишкина
Докажите свою высокоинтеллектуальность, набрав в нашем тесте на общие знания 13/13
Тест по советским фильмам: Кто из актеров сказал эти известные всем слова?
Сможете ли вы узнать 20 людей, определивших ход истории?
Непростой тест на общие знания: Пройдете его хотя бы на 7/10?
Тест на сленг СССР, который вы завалите, если не жили в то время
Сможете ли вы пройти тест для разведчиков?
Сможете ответить на вопросы на общие знания, в которых стыдно сделать ошибку?
Тест на знание всего на свете: Осилите его на все 100%?
Не заглядывая в Гугл, сможете ответить хотя бы на половину вопросов этого теста?
Всего 2% людей могут назвать ВСЕ столицы этих европейских стран. Часть 2
Тест на эрудицию: Ваш IQ высок, как Эверест, если вы сможете набрать 80%!
Ваш учитель географии зря ставил вам «5», если вы не сможете ответить правильно хотя бы на 70%
Сможете ли вы пройти этот IQ тест без единой ошибки?
Преимущества
Можете встраивать тесты на Ваш сайт. Тест показывается нашем и других сайтах. Гибкие настройки результатов. Возможность поделиться тестом и результатами. Лавинообразный («вирусный») трафик на тест. Русскоязычная аудитория. Без рекламы!
Пользователям
Вам захотелось отдохнуть? Или просто приятно провести время? Выбирайте и проходите онлайн-тесты, делитесь результатом с друзьями. Проверьте, смогут они пройти также как Вы, или может лучше?
Внимание! Наши тесты не претендуют на достоверность – не стоит относиться к ним слишком серьезно!
Санды және әріпті өрнектер тақырыбына есептер шығару
Мектеп Ы.Алтынсарин атынды?ы орта мектебі ККМ
Мерзімі 14.10.2016
М??алім: Худашева М. Р.
Сынып 5 «Д», «Е»
?атыс?андар саны ( )
?атыспа?андар саны
Саба? негізделген о?у ма?саты
О?у н?тижелері
Кейбір о?ушылар к?рделі есептер шы?ара алады.
Жоспар
Жоспарлан?ан уа?ыт
Жоспарлан?ан жатты?улар
3. Санды те?дік дегеніміз не?
І де?гей тапсырмалары
1. Авток?лік жай жолда 50 км/са? жылдамды?пен 6 са?, ал тас жолда 80 км/са? жылдамды?пен 5 са? ж?рді. Автомобиль барлы?ы неше километр жол ж?рді?
ІІ де?гей тапсырмалары
Шешуі: автобуспен – х, пойызбен – 2х.
2х + х= 180, х = 60 кмЖауабы : автобуспен 60 км ж?рген
Шешуі: а?ыс жылдамды?ы – х, пойызбен – 2х.
Жауабы : автобуспен 60 км ж?рген
1. Ойла?ан сан 4 есе арттырылды. Шы??ан к?бейтіндіні? м?ні 128-ге кемітіліп, н?тижені 13 санына к?бейткенде, 52 саны шы?ты. Ойла?ан санды табы?дар.
Жауабы :х = 33
Шешуі: А?асы – 11 11 + х
Жауабы : а?асы 11 + 4 = 15,
?й тапсырмысын беру №
?осымша а?парат
Рефлексия
Саба?ты? о?у ма?саты шынайы ма?
Б?гін о?ушылар не білді?
Мен орында?ан саралау шаралары тиімді болды ма?
?орытынды ба?амдау
?андай екі н?рсе табысты болды? (о?ытуды да, о?уды да ескері?із)
?андай екі н?рсе саба?ты жа?сарта алды? (о?ытуды да, о?уды да ескері?із)
Саба? барысында мен сынып немесе жекелеген о?ушылар туралы мені? келесі саба?ымды жетілдіруге к?мектесетін не білдім?
«Шахмат ойын ережесі»
О?О. Ордабасы ауданы
«Ынтыма?» жалпы орта мектебі
Дене шыны?тыру п?ні м??алімі
Карабаев Жанибек Архабаевич
?тілетін сыныбы: 3 «Е»
?тілетін мерзімі:19.12.2016 ж.
І. Саба?ты? та?ырыбы: Шахмат ойын ережесі.
IV. Саба?ты? к?рнекілігі: шахмат та?тасы.
Саба?ты? барысы мен мазм?ны:
І.О?ушылармен с?лемдесу, журнал бойынша тексеру
Жа?а саба?ты? ма?сатын т?сіндіру.
Жалпы дамыту жатты?уларын жасату.
1-4рет басты о? жа??а айналдыру 5-8 рет сол жа??а айландыру.
Саба?ты уа?тылы бастау, тексеру кезінде с?йлеспеу.
Жерден д?рыс к?терілу.
ІІ. О?ушылар?а жа?а саба?ты? ма?сатын, мазм?нын, ережесін т?сіндіру.
Жа?а саба?. Шахмат ойын ережесі.
Шахмат ойыныны? арнаулы та?тасы бар.
Ойын барысында амалсыз жа?дайда болмаса, бір фигурамен ма?сатсыз бірнеше ж?ріс жасау?а болмайды. Ол позицияны? дамуына кедергі келтіреді.
Ферзь барлы? фигураларды? ж?рісін ж?ре алады.
Слон диогональ бойынша ж?реді
1\Temp\msohtmlclip1\01\clip_image004.png» />
1\Temp\msohtmlclip1\01\clip_image005.png» />
1\Temp\msohtmlclip1\01\clip_image006.png» />
Содержимое разработки
ОҚО. Ордабасы ауданы
«Ынтымақ» жалпы орта мектебі
Дене шынықтыру пәні мұғалімі
Карабаев Жанибек Архабаевич
Өтілетін сыныбы: 3 «Е»
Өтілетін мерзімі:19.12.2016 ж.
С А Б А Қ Т Ы Ң Ж О С П А Р Ы
І. Сабақтың тақырыбы: Шахмат ойын ережесі.
ІІ. Сабақтың мақсаты:
А) Білімділік: өнер,ғылым,спорт-бұлардың бәрі байланыса келіп, ақыл-ой дарындылықтың формасына айналатынын оқушыларға түсіндіру.
Б) Тәрбиелік: оқушыларды шахматта ойнаушының ерік-жігері, қиялы ұстамдылыққа тәрбиелеу.
В) Дамытушылық: оқушыларды шахмат ойнауда жан-жақты үйлесімді ойлауды дамыту.
ІІІ. Сабақ өтетін орын: Мектеп сыныбында.
IV. Сабақтың көрнекілігі: шахмат тақтасы.
Сабақтың барысы мен мазмұны:
І.Оқушылармен сәлемдесу, журнал бойынша тексеру
Жаңа сабақтың мақсатын түсіндіру.
Жалпы дамыту жаттығуларын жасату.
1-4рет басты оң жаққа айналдыру 5-8 рет сол жаққа айландыру.
Қолды иықтың үстіне қойып 1-4 алға қарай,5-8 артқа қарай айналдыру.
4.Екі қолды айналдыру.1-4 алға қарай,5-8 артқа қарай
а) Екі қолды алдыға созып тұру 1-4 рет.
ә) Бундарды ішкі жағына қарай айналдыру 5-8. Дәл солай сыртқа қарай айналдыру.
5.Тұрыс екі аяқты алшақ қойып алдыға қарай еңкейіп 2 қолды жанға жазу.
а) Дәл осылай оңға қарай.
6. Тұрысы орташа. Қолды алға созып 20-25 рет отырып тұру.
7. Тұрысы орташа. Қолды жоғары созып 5-8 рет бір орында биіктікке секіру.
Сабақты уақтылы бастау, тексеру кезінде сөйлеспеу.
Жаттығуларды дұрыс орындауды қадағалау.
Жерден дұрыс көтерілу.
ІІ. Оқушыларға жаңа сабақтың мақсатын, мазмұнын, ережесін түсіндіру.
Жаңа сабақ. Шахмат ойын ережесі.
Шахмат ойынының арнаулы тақтасы бар.
Ережесі. Ережесі өте қарапайым. Шахматқа тек екі ойыншы қатысады. Содан шахмат екі ойыншы арасында шахмат тақтасында ойнатылады. Ойын басталмай тұрып екі қарсыласқа өз иеліктеріне әрқайсысына қарама-қарсы түстес он алты ақ немесе қара тас бөлініп беріледі. Тастарды жеке жіктеп қарастыратын болсақ: бір патша (♔), бір уәзір (♛), екі тура (♖,♜), екі піл (♗,♝), екі ат (♘, ♞) және сегіз пешка (♙,♟). Ойынның басты мақсаты қарсыласының тастарын шақ келтірмей, патшаға мат қою.
Ойын басталғанда король қанатындағы ат пен пілді тез жылжыта отырып, қысқа рокировка жасаған жөн, ол корольдің қауіпсіз жерге орналасуын және тұраның (ладья) ойынға тез шығуын қамтамасыз етеді.
Ұтылып қалам-ау деп жүрексініп, ойындағы белгілеген жүрістен ешқашанда бас тартпау керек.
Егер сол жүрісті мығым жүріс деп шешімге келген жағдайда қалайда жүру керек.
Дебютте пешкалармен а3, а7, һ7 сияқты дәрменсіз жүрістер жасамаған дұрыс. Әрбір жүріс өзінің қимылына қарай фигураны мақсатпен жылжытатын немесе линия ашатын (тігінен, көлденеңінен және диагональ) жүріс болуы тиіс.
Ойын барысында амалсыз жағдайда болмаса, бір фигурамен мақсатсыз бірнеше жүріс жасауға болмайды. Ол позицияның дамуына кедергі келтіреді.
Ферзь барлық фигуралардың жүрісін жүре алады.
Король тақта үстінде кез-келген бағытта бір ғана шаршыға жүре алады.
Слон диогональ бойынша жүреді
Конь жолында тұрған кез-келген фигураның үстінен секіріп өте алады.
Г әрпі бейнесінде жүреді.
Ладья горизонталь және вертикаль жолдармен тіке жүре алады.
ПЕШКА тұрған орнынан ілгері қарай бір ғана шаршы жүре алады. Бірінші жүрісте екі шаршы жүре алады.
ШАХ – қандай да бір фигурамен корольге шабуыл жасау
МАТ – қарсыластың шабуылына ұшыраған король ешқайда қашып құтыла алмаса, яғни ұтылысты білдіреді.
ПАТ – корольдің өз кезегінде бірде-бір жүріс жасай алмайтын жағдайы.Нәтижесінде тең ойын деп саналады.
Дебют – (французша «басталу» деген сөз)- шахмат партиясының бастапқы кезеңі.Ол 10-15 жүрістен кейін аяқталады., нәтижесінде пешкалар мен фигуралар шайқасқа түсуге дайын жауынгерлік сапта тұрады.
Эндшпиль – (немісше Endspiel – ойынның соңы) партияның қорытынды сатысының аяқталуы.
Шахмат ойнау арқылы оқушылардың ой қабілетін арттыру. Екі немесе үш жүрісте мат қылу, алмастыру жүрісі, пат қылу жаттығулары.Ойынды қызықты өткізу.
Екі жақты ойын.Жаттығуларды дамыту және жетілдіру.т.б.